ISROનું આદિત્ય L1 આજે 11:50 વાગ્યે લોન્ચ થશે:પૃથ્વીથી 15 લાખ કિમી દૂરથી સૂર્યનો અભ્યાસ કરશે, ચાર મહિનામાં લેગ્રેન્જ પોઇન્ટ પર પહોંચી જશે
ચંદ્રયાન-3ના સફળ લેન્ડિંગ પછી ભારતીય અવકાશ સંશોધન સંસ્થા (ઇસરો) સૂર્યનો અભ્યાસ કરવાની તૈયારી કરી રહ્યું છે. આ માટે આજે સવારે 11.50 વાગ્યે PSLV XL રોકેટનો ઉપયોગ કરીને આદિત્ય L1 અવકાશયાન શ્રી હરિકોટાથી લોન્ચ કરવામાં આવશે.
આદિત્ય L1 સૂર્યનો અભ્યાસ કરનાર પ્રથમ ભારતીય મિશન હશે. આ અવકાશયાન લોન્ચ થયાના 4 મહિના પછી લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ-1 (L1) પર પહોંચશે. આ બિંદુ પર ગ્રહણની કોઈ અસર નથી, જેના કારણે અહીંથી સૂર્યનો સરળતાથી અભ્યાસ કરી શકાય છે. આ મિશનનો અંદાજિત ખર્ચ 378 કરોડ રૂપિયા છે.
આદિત્ય સ્પેસક્રાફ્ટને L1 પોઈન્ટ સુધી પહોંચવામાં લગભગ 120 દિવસ એટલે કે 4 મહિનાનો સમય લાગશે. આ 120 દિવસ 31 ડિસેમ્બર 2023ના રોજ પૂર્ણ થશે. જો મિશન સફળ થાય છે અને આદિત્ય અવકાશયાન L1 પર પહોંચે છે, તો 2023માં ISRO માટે આ બીજી મોટી સિદ્ધિ હશે.
આદિત્ય L1ની તસવીરો જોવો માં ન્યૂઝ સંગાથે ..
લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ-1 (L1) શું છે?
લેગ્રેન્જ પોઈન્ટનું નામ ઈટાલિયન-ફ્રેન્ચ ગણિતશાસ્ત્રી જોસેફ-લુઈસ લેગ્રેન્જના નામ પરથી રાખવામાં આવ્યું છે. એ બોલચાલની ભાષામાં L1 તરીકે ઓળખાય છે. પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચે આવા પાંચ બિંદુઓ છે, જ્યાં સૂર્ય અને પૃથ્વીનું ગુરુત્વાકર્ષણ બળ સંતુલિત થાય છે અને કેન્દ્રત્યાગી બળનું નિર્માણ થાય છે.
આવી સ્થિતિમાં જો કોઈ વસ્તુ આ સ્થાન પર રાખવામાં આવે છે તો એ સરળતાથી બંને વચ્ચે સ્થિર રહે છે અને ઓછી ઊર્જાની પણ જરૂર પડે છે. પ્રથમ લેગ્રેન્જ પોઈન્ટ પૃથ્વી અને સૂર્ય વચ્ચે 1.5 મિલિયન કિલોમીટરના અંતરે છે.
આદિત્ય યાનને સૂર્ય અને પૃથ્વીની વચ્ચે હેલો કક્ષામાં મૂકવામાં આવશે. ISROનું કહેવું છે કે L1 પોઈન્ટની આસપાસ હેલો ભ્રમણકક્ષામાં મૂકવામાં આવેલો ઉપગ્રહ કોઈપણ ગ્રહણ વિના સૂર્યને સતત જોઈ શકે છે. એની મદદથી રિયલ ટાઈમ સોલર એક્ટિવિટીઝ અને સ્પેસ વેધર પર પણ નજર રાખી શકાય છે.
આદિત્ય L1ના 7 પેલોડ સૂર્યને સમજશે
આદિત્ય યાન L1 એટલે કે સૂર્ય-પૃથ્વીના લેગ્રેન્જિયન પોઈન્ટ પર રહીને સૂર્ય પર ઉદભવતાં તોફાનોને સમજી શકશે. એ લેગ્રેન્જિયન બિંદુની આસપાસ ભ્રમણ કરશે, વિવિધ વેબ બેન્ડ્સમાંથી સાત પેલોડ દ્વારા ફોટોસ્ફિયર, ક્રોમોસ્ફિયર અને કોરોનાના સૌથી બહારના સ્તરનું પરીક્ષણ કરશે.
આદિત્ય L1ના સાત પેલોડ કોરોનલ હીટિંગ, કોરોનલ માસ ઇજેક્શન, પ્રી-ફ્લેર અને ફ્લેર એક્ટિવિટીઝની વિશેષતાઓ, પાર્ટિકલ્સના મૂવમેન્ટ અને સ્પેસ વેધરને સમજવાની જાણકારી આપશે. આદિત્ય L1 સોલર કોરોના અને એની હીટિંગ મિકેનિઝમનો અભ્યાસ કરશે.
આદિત્ય L1 સાથે 7 પેલોડ જશે
આદિત્ય L1 મિશન સાથે જે સાત પેલોડ મોકલવામાં આવશે એમાં વિઝિબલ એમિશન લાઈન કોરોનાગ્રાફ (VELC), સોલર અલ્ટ્રા-વાયોલેટ ઇમેજિંગ ટેલિસ્કોપ (SUIT), આદિત્ય સોલર વિન્ડ પાર્ટિકલ એક્સપેરિમેન્ટ (ASPEX), પ્લાઝમા એનાલાઈઝર પેકેજ ફોર આદિત્ય (PAPA) છે. સોલર લો એનર્જી એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોમીટર (SoLEXS), હાઈ એનર્જી L1 ઓર્બિટીંગ એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોમીટર (HEL1OS) અને મેગ્નેટોમીટર પેલોડ્સ.
- વિઝિબલ એમિશન લાઇન કોરોનાગ્રાફ (VELC) પેલોડ સૌર કોરોના અને કોરોનલ માસ ઇજેક્શનના ડાયનેમિકનો અભ્યાસ કરશે.
- સોલર અલ્ટ્રા-વાયોલેટ ઇમેજિંગ ટેલિસ્કોપ (SUIT) પેલોડ અલ્ટ્રાવાયોલેટ વેવલેન્થની નજીક સોલર ફોટોસ્ફિયર અને ક્રોમોસ્ફિયરની તસવીર લેશે અને સોલર ઇરેડિએન્ટ (સૂર્યથી પૃથ્વી પર આવતી પ્રકાશ ઊર્જા)માં થતા ફેરફારોનો અભ્યાસ કરશે.
- આદિત્ય સોલર વિન્ડ પાર્ટિકલ એક્સપેરિમેન્ટ (ASPEX) અને આદિત્ય (PAPA) પેલોડ્સ માટે પ્લાઝમા એનાલાઈઝર પેકેજ સૌર પવન અને ઊર્જા કણોનો અભ્યાસ કરશે. આ પેલોડ આ કણોના ઊર્જા ડિસ્ટ્રિબ્યુશનનો પણ અભ્યાસ કરશે.
- સોલર લો એનર્જી એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોમીટર (SoLEXS) અને હાઈ એનર્જી L1 ઓર્બિટિંગ એક્સ-રે સ્પેક્ટ્રોમીટર (HEL1OS) વિશાળ એક્સ-રે ઊર્જા શ્રેણીમાં સૂર્યના એક્સ-રે ફ્લેયર્સનો અભ્યાસ કરશે.
- મેગ્નેટોમીટર પેલોડ L1 બિંદુ પર આંતરગ્રહીય ચુંબકીય ક્ષેત્રનો અભ્યાસ કરશે.
- આદિત્ય L1 ભારતમાં જ બનાવાયું છે
ઈસરોના એક અધિકારીના જણાવ્યા અનુસાર, આદિત્ય L1 એ દેશની સંસ્થાઓની ભાગીદારી સાથેનો સંપૂર્ણ સ્વદેશી પ્રયાસ છે. એનું પેલોડ ઇન્ડિયન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ એસ્ટ્રોફિઝિક્સ (IIA), બેંગલુરુ ખાતે વિઝિબલ એમિશન લાઇન કોરોનાગ્રાફ દ્વારા બનાવવામાં આવ્યું હતું, જ્યારે ઈન્ટર-યુનિવર્સિટી સેન્ટર ફોર એસ્ટ્રોનોમી એન્ડ એસ્ટ્રોફિઝિક્સ પુણેએ મિશન માટે સોલર અલ્ટ્રાવાયોલેટ ઈમેજર પેલોડ બનાવ્યું છે.
